Tact, timing, echt luisteren: communiceren met tieners
Het kan een hele uitdaging zijn om een sterke band te behouden met kinderen die in een nieuwe leer- en ontwikkelingsfase komen en zelfstandiger worden.
De strategieën en ideeën die je eerder gebruikte, werken nu misschien niet meer. Dit geldt vooral voor kinderen die ooit zo spraakzaam waren en nu ineens helemaal dichtklappen, humeurig worden, weerwoord geven of meer ruimte willen.
Dit kan een hele uitdaging zijn. Gelukkig zijn er manieren om de communicatie te verbeteren, vertrouwen op te bouwen en jullie band sterk te houden.
Deze tips kunnen je helpen.
Probeer de gedachten en gevoelens van je tiener te begrijpen
"Mijn tiener is zo'n dramaqueen!"
De tienerjaren zijn een ingrijpende overgang voor kinderen. Enkel de peuterjaren zijn moeilijker. Hun lichaam verandert, hun behoefte aan autonomie neemt toe en ze worstelen misschien met vriendschappen en school. Voeg daar de impact van sociale media en de aanhoudende gevolgen van Corona aan toe en je begrijpt dat dit een verwarrende periode kan zijn. Voor hen én voor jou.
Bovendien zijn hun hersenen veel actiever dan je zou denken. Vroeger dacht men dat de hersenen rijp waren tegen de pubertijd. Maar uit recenter onderzoek blijkt dat de prefrontale cortex (het deel van de hersenen dat vaardigheden als omgaan met emoties , plannen, problemen oplossen en het zelfbewustzijn regelt) zich ook na het twintigste levensjaar blijft ontwikkelen1.
Vergeet niet dat het geen mini-volwassenen zijn. Hun hersenen zijn nog volop in ontwikkeling. Dit is een tijd van grote veranderingen. Emotioneel, cognitief én fysiek. Houd je verwachtingen dus realistisch.
Wat als je tiener contact vermijdt ?
Je tiener heeft het moeilijk maar je krijgt er geen woord uit. Zo'n situatie kan voor jou heel moeilijk zijn. Maar als je je neus in hun zaken probeert te steken, hun problemen probeert op te lossen of aandringt op een gesprek over de oorzaak van hun emoties, kan het zijn dat je tiener dichtklapt.
Soms helpt luisteren, zodat je tiener begint te praten.
Probeer niet alles meteen op te lossen. Zet een stapje terug en luister gewoon naar wat je tiener te zeggen heeft. Erken hun gevoelens, ook al ben je het er misschien niet mee eens. Je tiener zal de volgende keer waarschijnlijk sneller naar jou toe komen om zijn hart te luchten.
Tieners hebben niet altijd zin om te praten. Maar dat betekent niet dat ze niets te zeggen hebben.
Pak het gesprek aan als opening en niet als een verwijt. Je zult merken dat je kind spraakzamer wordt. Bijvoorbeeld: "Ik merk dat we niet meer zoveel praten als vroeger. Is er iets dat we kunnen doen om dat te veranderen?"
Hoe krijg ik mijn tiener zover dat hij over zijn gevoelens praat?
Tieners vinden het onprettig als ze veel vragen krijgen. Pak het gesprek zo aan dat ze niet in de verdediging schieten. Ze kunnen dichtklappen als je ze onderbreekt, te veel praat of te veel vragen stelt. Je tiener kan leren van jouw gespreksvaardigheden.
Het is ook belangrijk dat je het juiste moment uitkiest. Is je tiener moe, humeurig of aan zijn scherm geplakt? Wacht dan even. Soms heb je de beste gesprekken op de meest onverwachte momenten (bijvoorbeeld in de auto). Sta hiervoor open.
Wil je een lastig thema bespreken dat je tiener mogelijk afschrikt? Haak dan aan bij een vergelijkbaar thema in het nieuws of start met iets algemeens. Op die manier draait het niet enkel om jouw tiener, maar heb je een relaxed, open gesprek over hoe de wereld in elkaar zit.
Kijk verder
Een kort antwoord zoals "Er is niets" verhult soms diepere emoties die je kind misschien niet meteen wil delen. Dit kan verwarrend zijn, vooral als je signalen opvangt dat er iets niet in de haak is.
Geef het niet te snel op. En laat je niet afschrikken door die eerste afwijzende reacties. Vaak probeert je tiener er op die manier achter te komen of je écht geïnteresseerd bent. Je zult het wel horen als je te veel aandringt. En als je kind nu niet veel zin heeft om te praten, laat het dan weten dat je er bent als hij klaar is voor een gesprek.
Soms lees je de signalen verkeerd of ontgaan ze je. Dat is niet erg. Dit is ook voor jou een leerproces.
Creëer een rustige en voorspelbare thuisomgeving
De wereld kan een onvoorspelbare, spannende en uitdagende plek zijn voor kinderen. En veel van wat ze meemaken heb je niet in de hand. Wat je wél kunt doen, is van je huis een rustige, voorspelbare plek maken. Een veilig toevluchtsoord.
Neem een moment voor jezelf en sta stil bij je eigen emoties. Hoe ga jij om met stress en frustratie? En welke signalen pikken ze op van jou? Sta stil bij hoe jij reageert. Zorg voor een voorspelbare sfeer, met veel genegenheid, positieve communicatie en steun.
Breng samen tijd door
Je tiener is nu waarschijnlijk liever bij zijn vrienden dan bij jou. Toch blijft tijd met je kind doorbrengen belangrijk. En als je samen een hobby of activiteit onderneemt, creëer je een band waarop je geleidelijk kunt voortbouwen.
Uit onderzoek2 blijkt dat ouders die betrokken blijven en samen met hun kinderen dingen doen, ook later een beter contact hebben wanneer zij volwassen zijn.. Geen idee wat je samen kunt doen? Probeer dan de interesse van je tiener te volgen. Of laat je iets nieuws leren. Wie weet wat je zo allemaal nog ontdekt!
Betrek je kind en onderhandel
Naarmate kinderen opgroeien, slagen ze er beter in om zelfstandig uitdagingen aan te gaan en problemen op te lossen. In deze periode wordt het nog belangrijker om je tiener te betrekken bij de beslissingen die in het gezin worden genomen. Zo merkt je tiener dat zijn ideeën ertoe doen.
Het lijkt misschien niet zo, maar tieners voelen zich beter als ze weten wat er van ze wordt verwacht, met consequente regels en een beetje flexibiliteit.
Hou open en eerlijke gesprekken over wat je van je tiener verwacht en waarom er regels zijn. Stel realistische grenzen en overleg om te komen tot verwachtingen waar iedereen zich in kan vinden. Zorg ervoor dat de consequenties redelijk en eerlijk zijn. En geef je tiener de ruimte om fouten te maken.
En tot slot …
Het kan lastig zijn om uit te zoeken hoe je de overgang van kindertijd naar tienertijd aanpakt. En als het op verbinding aankomt, kan het nog moeilijker zijn om te weten wanneer je je kind wat moet loslaten en wanneer je hem stevig moet vasthouden.
Je kind heeft je nu net zo hard nodig als vroeger. Het is gewoon allemaal een beetje anders.
Met wat nieuwe opvoedingsstrategieën en veel geduld kun je een sterke band opbouwen, voor nu en later.
Krijg meer vertrouwen in je opvoedvaardigheden en breng zelfverzekerde, bekwame kinderen groot.
Referenties:
1 Sawyer, et al. (2012). Adolescence: a foundation for future health. The lancet, 379(9826), 1630-1640.
2 Fang, et al. (2022). Multivariate growth trajectories of parenting practices in adolescence predicting young adult relationships with parents. Developmental Psychology, 58(12), 2388–2400.