Schermtijd voor kinderen en tieners (en jezelf)

We zijn nog lang niet uitgeleerd over de ontwikkeling van het brein van kinderen en tieners. Maar wat we wel weten is dat alle ‘input’ (de ervaringen die kinderen en tieners elke dag hebben) nieuwe verbindingen in de hersenen creëren. Dat gebeurt ook bij virtuele en online ervaringen. De coronacrisis heeft de manier veranderd waarop we werken, leren en omgaan met elkaar. We besteden vaak veel meer tijd op beeldschermen. Maar wat zijn eigenlijk de effecten van schermtijd op de ontwikkeling van de hersenen?

Medische experts zijn er al enige tijd over eens dat kinderen jonger dan 18 maanden niet naar een scherm moeten kijken, behalve bij beeldbellen (met bijvoorbeeld opa of oma). Voor kinderen tussen twee en vijf jaar oud wordt een maximum van één uur per dag geadviseerd. Het liefst samen met een volwassenne om er samen over te kunnen praten, waardoor de taalontwikkeling wordt gestimuleerd.

Voor oudere kinderen en tieners zijn de richtlijnen minder duidelijk. Er zijn grote verschillen in schermtijd: interactieve en educatieve spelletjes of games zijn natuurlijk niet hetzelfde als het kijken naar een geweldadige film. En samen met je kind een instructievideo op YouTube kijken als onderdeel van een nieuwe hobby of sport, is ook weer anders.

Kinderen kunnen leren omgaan met schermtijd. Positieve opvoedtips kunnen helpen.

Wat we al wel weten is dat te veel schermtijd vaak negatieve gevolgen heeft. Zo weten de meesten van ons al wel dat het een verstoorde slaap kan geven en dat het kan leiden tot te weinig beweging. Maar er zijn ook minder bekende voorbeelden, zoals een mogelijke afname van kritisch denkvermogen. Al deze gevolgen kunnen bij volwassenen ontstaan, maar ook bij kinderen en tieners.

Gelukkig kun je een aantal eenvoudige dingen doen voor een goede balans. Je kunt grenzen stellen aan de schermtijd voor je kinderen. Maar zelf heb je ook een bepaalde discipline nodig. Wees niet te streng voor jezelf. Geef niet op als je de ideale mix van activiteiten niet meteen bereikt. Houd je lange termijn-doelen in gedachten en werk met elkaar samen. Hier volgen zes tips voor een goede balans:

1. Zorg dat iedereen begrijpt hoe belangrijk het is om een paar uur voor het slapen geen licht van beeldschermen meer te zien.
   Schermgebruik in de slaapkamer kun je beperken. Stel bijvoorbeeld een regel op dat de laptop, tablet of telefoon niet mee mag naar de slaapkamer, vooral ’s avonds niet. Dat is natuurlijk lastig als je kind de computer nodig heeft voor huiswerk. Maar misschien lukt het wel om de tablet of telefoon uit de slaapkamer te houden. En ga af en toe eens langs in de slaapkamer om te kijken wat je kind op de computer doet.
   
   
2. Stel huisregels op en creëer schermvrije tijden (en ja, dat geldt dan ook voor je eigen favoriete series en de tv).
   Dit werkt het beste als kinderen van jongs af aan zo’n regel kennen. Als dat niet zo is, bespreek dan samen met je kinderen wat goede tijden zijn om alle schermen uit te zetten. Schermvrije tijden zijn vooral belangrijk als er weinig gepraat wordt als iedereen op zijn scherm zit. Als iedereen offline is en zonder scherm, bijvoorbeeld tijdens het eten of in de auto, kun je samen gemakkelijker in gesprek. Probeer dus vooral op die momenten gesprekken te stimuleren.
   
   
3. Als kinderen moeite hebben zelf hun schermtijd te reguleren, dan kun je schermtijd toestaan in ruil voor het doen van klusjes en huiswerk. Gebruik deze aanpak met mate, omdat jullie relatie en het ondersteunen van de ontwikkeling van je kind of tiener centraal moet staan. En niet de schermtijd om dingen voor elkaar te krijgen. Wees daarom ook voorzichtig met het meteen afnemen van schermen als consequentie. Alleen als het gaat om aanhoudende problemen met scherm- of internetgebruik, zoals de duur van het gebruik of het niet houden aan regels, kan het weghalen ervan (voor korte tijd) als consequentie dienen. Het is geen lange termijnoplossing. Je wilt immers dat je kind of tiener uiteindelijk leert om zelf de goede balans in schermtijd te hanteren.
   
   
4. Zorg voor regelmatige gezinsmeetings en praat samen over internet. Stimuleer open gesprekken in plaats van onrealistische grenzen stellen.
   Open gesprekken zijn een mooie manier om te ontdekken wat je kind of tiener op zijn beeldscherm doet, welke sites hij bezoekt en wat hij tegenkomt. Zo kun je je kind helpen te beoordelen wat wel en geen goede informatie is. Leer kinderen en tieners om zelf te ontdekken welke sites en posts illegaal, onbetrouwbaar of dubieus zijn. Geef ook het goede voorbeeld; als jij illegale kopieën download van muziek of films of als je zelf online onprettige gesprekken voert, zal het moeilijk zijn om je kind ervan te overtuigen zich aan de regels te houden.
   
   
5. Zoek naar mogelijkheden voor meer beweging. 
   Dat hoeft natuurlijk niet meteen een abonnement op een sportschool te zijn of het lopen van een marathon. Regelmatig een wandeling maken is al een goed begin. Of naar een speeltuin in de buurt. Misschien is het een idee om iets nieuws te proberen, zoals skeeleren, yoga, vliegeren of voetballen. Probeer interessante ervaringen op te doen in het echte leven die verder gaan dan wat een scherm kan bieden.
    
6. Wees enthousiast en positief, zodat je open gesprekken kunt voeren.
   Sommige ouders vinden het moeilijk om hun eigen schermtijd te minderen. Andere ouders zitten zelf juist niet veel achter een scherm. Als je zelf weerstand tegen de nieuwe technologie voelt of er niet zo goed in bent, kan het moeilijker zijn om hier open gesprekken over te voeren met je kind. Vraag je kinderen dan of ze jou kunnen leren wat er nieuw is. Vraag hen bijvoorbeeld om te laten zien hoe je nieuwe apps download, updates verkrijgt en wat andere digitiale mogelijkheden zijn.

Sommige van deze tips zijn misschien gemakkelijker dan andere. Heb je vaak ruzie over het gebruik van beeldschermen en internet? Dan wil je misschien meer hulp om je aanpak bij te stellen en te ontdekken wat goed werkt.